فرید دهدزی: مصاحبه حاضر به 35 سال پیش همزمان با 35 سالگی افتتاح رادیو، در برنامه ویژه شما و رادیو به تهیه‌کنندگی جناب شاهرخ نادری صورت گرفته است. مصاحبه‌کننده خانم فروزنده اربابی، از گویندگان خوش‌نام آن سال‌های رادیو، به ویژه برنامه شما و رادیو بود. در این ویژه‌برنامه چهره‌هایی مانند مرتضی نی‌داود، مجید وفادار، علی‌اکبر شهنازی و ... به عنوان نخستین نوازندگان رادیو، نیز حضور داشتند.
حضور فرامرز پایور در رادیو، آن هم در برنامه شما و رادیو، بسیار جای تعجب است؛ زیرا با توجه به حضور فرامرز پایور در وزارت فرهنگ و هنر و عدم امکان فعالیت کارمندان این وزارت در رادیو، نشان از اهمیت این ویژه‌برنامه و برنامه ویژه دارد. این برنامه اخذ شده، از یک نوار ریل است. ریختگی نوار موجب حذف بخش انتهایی گفتگو از نوار شده است. تلاش بسیاری برای پیدایی بخش پایانی صورت یافت که سرانجامی نداشت. زیرا سخنان پایور مانند سازش، دارای اهمیت است. گواین‌که راوی نقاط اصلی تاریخ موسیقی ایرانی است. بگذریم از این‌که پایور، برخلاف نسل بعد از خود، کم‌سخن، ولی پرساز و کار بود. ساز و کارش، همچون کلام سعدی، خط میر، و ساز استاد جلیل شهناز، پر مغز و نغز است. مصاحبه کوتاه است. اما مطالبی بیان می‌شود که راوی برخی مطالب بدیع تاریخی است؛ از جمله این‌که در ارکستر مجید وفادار ساز سنتور نیز وجود داشت و از همه مهمتر نوازنده این ارکستر خود پایور بود. نکته دیگر این‌که زمانی پایور، رضا شفیعیان را به عنوان بهترین شاگرد سنتور خود برگزیده بود.
درباره استاد پایور نکته‌ای عرض می‌شود که ضمن ارتباط با مصاحبه حاضر، بیان‌کننده مطلب مهم، کمتر شنیده شده که هم مرتبط به تأثیر فرامرز پایور در موسیقی ایرانی، به ویژه ساز سنتور و هم روشن‌کننده نقاط مبهم تاریخی است. این مسئله را زیاد شنیده‌اید که مشیر همایون شهردار، به عنوان مسئول شورای موسیقی رادیو در دهه سی، طی بخش‌نامه‌ای استفاده از ساز سنتور را در ارکسترها و حتی دونوازی‌ها، ممنوع اعلام می‌کند. شهردار، براساس یکسری از اسناد موجود در رادیو و برخی شواهد، با مرحوم صبا اختلافات بنیادینی داشت. یکی از این اختلاف‌ها، به موضوع ممنوعیت ساز سنتور نیز مربوط بود. صبا با توجه به نفوذی که در رادیو داشت، بدون اهمیت به دستورعمل مشیرهمایون، از این ساز استفاده کرد. نوازنده این ساز هم کسی نبود جز فرامرز پایور. برنامه‌های مختلفی صبا به همراهی پایور داشت که با خوانندگی خانم آذر عظیما (همسر مرتضی حنانه و خواننده دهه 1330) نیز همراه بود. اقبال از این دست برنامه‌ها، موجب شد که چند ترک از آن‌ها، در برنامه‌های نخستین شاخه گل، نیز پخش شود. درباره برنامه گل‌ها، باید یادآور شد که به اذعان عمده گل‌هاشناسان و تصدیق دست‌اندرکاران برنامه گل‌ها، نخستین برنامه گل‌ها، موسوم به گل‌های جاویدان و سپس با اندکی فاصله، گل‌های رنگارنگ در اواخر سال 1336 بود. برنامه شاخه گل، سیاست واحدی مانند گل‌های رنگارنگ را مدنظر نداشت. کمتر تولیدی، بیشتر برآمده دیگر برنامه‌های موسیقی، مانند برنامه موسیقی ایرانی، حتی خود برنامه گل‌های رنگارنگ و ... بود. البته برخی از برنامه‌هایی که سطح آن متفاوت از گل‌ها بود و مدیریت آن حسین پیرنیا، آن را نمی‌پسندید، به تناوب در شاخه گل، عرضه می‌شد. یا حتی برنامه‌های مؤثر و با ارزش که اساساً متناسب با ساختار هیچ‌یک از برنامه‌های مشخص موسیقی نبود، در این برنامه عرضه می‌شد. تنوع در شاخه گل بسیار زیاد است. تاریخ اجرای آن هم از سال 1337 به بعد، حتی در سال‌هایی غیر منظم، پخش می‌شد. شمارگان 1 و 2 شاخه گل، مختص به برنامه‌های اجرا شده صبا، پایور و عظیما بود. این اجراها به سال 1335 برمی‌گردد. بنابراین به لحاظ اجرایی می‌توان شاخه گل را نخستین برنامه‌های اجرایی مربوط به گل‌ها دانست. نتیجه این‌که پایور بعد از حبیب سماعی، نخستین نوازنده رسمی رادیو بود. افزون براین نخستین نوازنده برنامه گل‌ها نیز محسوب می‌شود. این است که هرجای تاریخ موسیقی معاصر را دست بگذاریم، نام فرامرز پایور همچون نگین انگشتری می‌درخشد.
تاریخ : شنبه 89/12/14 | 11:4 عصر | نویسنده : مصطفی حسن نژاد | نظرات ()
