تاکنون به لطف پروردگار ، درباره تغذیه و برخی خوردنی های توصیه شده در اسلام ، نکاتی را مطرح کرده ایم . با توجه به فواید فراوان برخی از این خوردنی ها نظیر عسل و خرما ، شاید شما نیز دریافته اید که توصیه های اسلام درباره برخی خوردنی ها ، خالی از حکمت نیست .
در قسمت قبل با عسل آشنا شدیم که خداوند آن را شفا بخش معرفی کرده است یا انار ، که میوه ای مفید و سرشار از آنتی اکسیدان ها و ویتامینها است و یا انجیر که سموم بدن را دفع می کند و دیگر خوردنی ها که هرکدام نسخه ای برای سلامتی انسان هستند .
آری ، اسلام هم به سلامتی روح و روان انسان توجه نموده و هم تندرستی جسم او را درنظر گرفته است . لذا بشر را به بهترین و پاکترین خوردنی ها توصیه کرده است . این دین آسمانی ، شأن انسان را برتر از آن می داند که از حیوانات نجاست خوار و درنده خو تغذیه کند و اصول تغذیه از مواد آلوده و ناپاک را حرام دانسته است ، زیرا معتقد است که غذاهای حرام ، بشر را از اخلاق آراسته ، منش صحیح و انسانیت دور می سازد .
اکنون در ادامه مبحث تغذیه در اسلام ، دو نمونه دیگر از خوردنی هایی را که در روایات به آنها اشاره شده است ، مطرح می کنیم .

ابتدا میوه به :
" بِه " که در میان عام به بهی هم مشهور است میوه ای درختی است که شکوفه های آن ، به رنگهای صورتی و سفید و میوه آن زرد رنگ است . میوه به ، دارای رایحه ای مطبوع و دلپذیر است . این میوه ، کمی سفت و طعم آن ترش و شیرین است . به میوه ای بسیار ارزشمند و مفید برای انسان است . امام علی ( ع) درباره ارزش بِه می فرمایند : " روزی نزد پیامبر (ص) رفتم و مشاهده کردم که ایشان در حال خوردن به است . پیامبر به من این میوه را تعارف کرد و فرمود : ای علی ، بخور که این ( میوه ) هدیه خداوند به من و توست . من در آن همه لذتها را دیده ام . سپس ایشان افزود : ای علی ، هرکس سه روز ناشتا بِه بخورد ، ذهنش صفا می یابد ... "
به ، سرشار از ویتامینهای A   و B   و املاح آهکی ، پتاسیم ، فسفر و کلسیم است . پزشکان معتقدند ویتامین A   در تجدید قوای جوانی نقش دارد و ویتامین B   نیز اعصاب را متعادل می کند . به ، سیستم عصبی فرد را آرام می کند و پتاسیم بالای آن ، فشار خون را پایین می آورد .
در مورد خواص درمانی " به " باید گفت که این میوه ارزشمند در تقویت معده و کبد مؤثر است . به ، فکر و ذهن را فعال می کند و از بین برنده اندوه و افسردگی است . دانه های بِه سرشار از موادی است که در سلامتی انسان مؤثرند . در قدیم ، نه تنها از میوه بِه ، بلکه از دانه و برگ آن ، در درمان بیماریها استفاده می کردند . وقتی دانه های بِه را در آب گرم خیس می کنند ، لعابی درست می شود که خواص درمانی دارد و سرفه را تسکین می بخشد .
امام صادق (ع) می فرمایند : " به ، معده را نیکو و قلب را محکم و قوی می سازد . "
تأثیرات روحی و روانی خوردنی ها ، مسأله ای اسرار آمیز است که دانش بشر هنوز به تمام زوایای آن پی نبرده است . در دین اسلام درباره تأثیرات روحی و روانی خوردنی ها ، توصیه های فراوانی به چشم می خورد . " به " میوه ای اعجاب انگیز است که علاوه بر خواص جسمی ، بر روحیه و اخلاق فرد تأثیر می گذارد .
پیامبر (ص) می فرمایند : " بِه بخورید ، چرا که ذهن را تقویت می کند ، غم و اندوه را می برد و فرزند را زیبا می سازد ."
هم اینک، متخصصان تغذیه نیز به برخی تأثیرات این خوردنی ها بر صفات و رفتارهای انسان ، اشاره کرده اند . در این رابطه ، در کتاب " اسلام پزشک بی دارو " نوشته احمد امین شیرازی آمده است که : " خربزه نارس ، دارای ترشی مخصوصی است که ترس را زیاد می کند . اما خربزه شیرین ، ترس را از دل می زداید و انسان را شجاع می سازد . سایر قندهای میوه های شیرین هم کم و بیش همین خاصیت را دارند . براساس این یافته ها در انگلیس ، دارویی ضد ترس ساخته شده که ساختمان آن ، شبیه قند میوه ها است . دلیل علمی این موضوع این است که وقتی شخص می ترسد ، قند ِ بدنش کاهش می یابد ، لذا می تواند با مصرف مواد شیرین ، این ضرر را جبران کند . "
امام صادق (ع) درباره بِه می فرمایند : " در به ویژگی ای است که در دیگر میوه ها نیست . بِه ، ( فرد ) ترسو را دلیر و شجاع می کند . "
در روایات اسلامی ، کدو به عنوان ماده ای مفید برای مغز معرفی شده است . پیامبر (ص) می فرمایند : " بر شما باد ( خوردن ) کدو ، چرا که توانایی مغز را افزایش می دهد . "
قسمت مورد استفاده کدو ، گوشت و تخمه آن است . کدو دارای ویتامین A به مقدار زیاد است و خوردن آن باعث دفع سموم بدن و پایین آمدن وزن می شود . کدو نیروی حافظه را تقویت می کند . همچنین کدو برای تقویت ریه مؤثر است و دوست خوبی برای کبد به شمار می رود .
کدو برای رفع اختلالات کلیه و مثانه تجویز شده است . کدو در درمان بیمارى قند و زیادى چربى خون ، اثرات معجزه آسایی دارد . پزشکان در رژیم غذایی افراد دیابتی ، خوردن کدو به خصوص کدو حلوایی را توصیه می کنند . جالب است بدانید که کدو حلوایى ، با این که شیرین است براى مبتلایان به مرض ‍قند ، هیچ ضرری ندارد .
طبیبان قدیم ، کدو را خنک کننده و براى رفع التهاب بدن و تشنگى ، نیکو می دانستند و آن را برای افراد تب دار تجویز می کردند .
ابوعلى سینا ، پزشک و فیلسوف مشهور ایرانی ، کدو را برای رفع بى خوابى و معالجه امراضی که در اثر بالا رفتن دمای بدن ایجاد می شود ، مفید دانسته است .
در تاریخ آمده است یونس (ع) که از پیامبران بنی اسرائیل بود ، به دلیل گناهان قوم خویش از آنان ، رویگردان شد . قوم او ، به دلیل ترس از عذاب الهی ، توبه و انابه کردند . اما چون یونس از آنان ناراحت بود ، به سویشان بازنگشت . خداوند به دلیل آن که یونس ، قوم خود را با غضب و ناراحتی ترک نمود ، وی را دچار امتحانی سخت کرد . در پی حوادثی که برای یونس روی داد ، وی در دریا توسط یک ماهی بزرگ بلعیده شد . یونس پس از آن که در شکم ماهی گرفتار شد ، از کرده خویش ، نادم و پشیمان شد و از خداوند خواست که او را ببخشد . سرانجام پس از توبه و تضرع فراوان ، یونس از آن غم بزرگ رهایی یافت و از شکم ماهی خارج شد . امواج آب ، او را به ساحل رساند ، در حالی که جسمش بسیار ضعیف و ناتوان شده بود و دیگر رمقی در تن نداشت . آن گاه خداوند بوته ای از کدو را درکنار جسم بیمار و نحیف او رویاند . یونس مدتی تنها از کدو تغذیه کرد تا این که جسمش توانا شد و نیروی بدنی خود را بازیافت . این که حضرت یونس با مصرف کدو ، توان جسمانیش را بدست آورد ، ارزش غذایی این نعمت الهی را نشان می دهد .
تخمه کدو نیز دارای فواید بیشماری است . تخم کدو منبع خوبی از مواد معدنی چون منیزیم ، منگنز ، فسفر ، آهن و روی است . در تحقیقات علمی ، متخصصان دریافته اند که تخم کدو ، رشد غده پروستات را کند می کند . به نظر پزشکان ، تخم کدو منبع بسیار خوبی از روی است که ایمنی بدن را درمقابل بیماری پروستات ، افزایش می دهد .
در حدیثی پیامبر (ص) درباره کدو به علی (ع) سفارش کرده است که : " کدو بخور ، زیرا هر کس آن را بخورد ، اخلاقش نیکو و رویش شاداب می شود . کدو خوراک من و پیامبران پیش از من است . "
میوه ها و خوردنی های متنوع و رنگارنگی که خداوند دراختیار بشر قرار داده است ، هرکدام به گونه ای ضامن سلامتی انسان هستند . شایسته است این موهبتهای الهی را بشناسیم و شکر آنها را به شایستگی بجا آوریم .

آیا می دانید که :
آیا می دانید، اهمیت گروه غلات در یک برنامه غذایی سالم چیست ؟
گندم ، برنج ، جوز یا گردو(چارمغز) و جواری در گروه غلات قرار می گیرند . غلات به دو زیر گروه غلات کامل و تصفیه شده تقسیم می شوند . غلات کامل دانه هایی هستند که سبوس و جوانه آنها جدا نشده از جمله اینها می توان از آرد سبوس دار، نان سنگک، بلغور گندم، بلغور جو دو سر،بلغور ذرت کامل، برنج قهوه ای و.... را نام برد.
غلات تسویه شده عبارتند از غلاتی که سبوس و جوانه آنها جدا شدند از جمله اینها می توان از شیرینی ها، کیک ها ، نانهای سفید مانند و برنج سفید و...... را نام برد.

اهمیت مصرف غلات سبوس دار چیست ؟
مصرف غلات خصوصاً غلات کامل برای سلامتی مزایای زیادی دارد. افرادی که غلات کامل را به عنوان بخشی از رژیم سالم غذایی مصرف می کنند، خطر کمتری برای ابتلا به بیماریهای قلبی - عروقی دارند. غلات مواد مقوی زیادی را برای سلامت و نیاز بدن تأمین می کند. آسیاب کردن فرآیندی است که سبوس و جوانه را جدا می کند. این عملیات برای ایجاد بافت بهتر و زمان ماندگاری بیشتر انجام می شود ولی این فرآیند، فیبر غذایی ، آهن و بسیاری از ویتامینهای گروه B آن را حذف می کنند. برای بازگرداندن مواد مغذی حذف شده در بیشتر کشورهای جهان غلات تصفیه شده ، غنی می شوند به این معنا که ویتامینهای B یعنی تیامین ، ریبوفلاوین، نیاسین ، اسید فولیک و آهن بعد از آن فرایند دوباره به آن اضافه می شود ولی فیبر در فرایند غنی کردن به غلات برگردانده نمی شود.

و اما مزایای مصرف غلات :
مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند غلات کامل به عنوان بخشی از رژیم سالم، خطر بیماریهای عروق قلب را کاهش می دهد. مصرف غذاهای سرشار از فیبر مثل غلات کامل، یبوست را کاهش می دهد. مصرف حداقل معادل 90 گرم غلات کامل در روز به کنترل وزن یاری می رساند. مصرف این گروه برای تأمین انرژی، رشد و سلامت دستگاه عصبی لازم است. مصرف غلات در طی حاملگی از نقص لوله عصبی در طی رشد جنینی جلوگیری می کند و در نهایت غلات مهمترین منبع تأمین بسیاری از مواد مغذی از جمله فیبر غذایی، ویتامینهای گروه B و مواد معدنی از جمله آهن و منیزیم و سلنیوم است .

و اما برخی از خواص غلات:
ویتامینهای گروه B:
نقش کلیدی در سوخت و ساز بدن دارند. آنها در آزاد سازی انرژی از پروتئین، چربی و کربوهیدرات ها در بدن کمک می کنند. همچنان ویتامینهای B برای سلامتی سیستم عصبی ضروری اند. در برخی کشورها، غلات تصفیه شده با ویتامینهای گروه B غنی می شوند.

اسید فولیک، دیگر ویتامین گروه B :
این ویتامین به ساخته شدن سلولهای قرمز کمک می کند. زنان در سنین باروری و یا افرادی که درسه ماهه اول بارداری هستند باید اسید فولیک را به مقدار کافی از غذاهای غنی شده و مکمل ها دریافت کنند.

آهن :
این ماده از مواد معدنی موجود درغلات است که در ساختمان گلبولهای قرمز و برای حمل اکسیژن در خون بسیار اهمیت دارد. تعداد بسیاری از دختران نوجوان و زنان در سنین باروری، کم خونی فقر آهن دارند. آنها باید غذاهای غنی از آهن که در گوشتها وجود دارد مصرف کرده و یا دیگر غذاهای حاوی آهن را به همراه غذاهای غنی از ویتامین C مصرف نمایند تا جذب آهن را افزایش دهد.

غلات کامل:
منابع منیزیم و سلنیوم هستند. منیزیم ماده ای معدنی است که در ساختن استخوانها و آزادسازی انرژی از ماهیچه ها نقش دارد. سلنیوم سلولها را در برابر اکسیداسیون و آسیب رادیکال های آزاد حفظ می کند و برای داشتن یک سیستم ایمنی سالم مهم است.

و اما نکات مهم در استفاده از گروه نان و غلات:
بهتر است برنج به صورت کته مصرف شود. نانهای حاوی سبوس به طور مثال نان جو و سنگک برای سلامت مفیدترند و ترکیب غلات با حبوبات توصیه می شود زیرا ارزش پروتئینی افزایش می یابد و به این صورت پروتئین کامل تری به بدن می رسد. از جمله این غذاها می توان از آش،عدس پلو، لوبیا چیتی، نان و باقلاپلو و.... را نام برد.