منابع و اطلاعات فنی سازهای ایرانی محدود است | |
عدم وجود منابع غنی در خصوص سازهای ایرانی و به خصوص ساز سنتور ، انگیزه نگارش و گردآوری "مجموعه مقالات درباره سنتور" را در من ایجاد کرد. | |
شهاب منا، نگارنده کتاب «مجموعه مقالات درباره سنتور»، با بیان این مطلب ضمن حضور در خبرگزاری مهر در خصوص انگیزههای خود برای تهیه این کتاب گفت: ساز تخصصی من سنتور است و در تمام دوران تحصیل خود هیچ کتاب آکادمیک وعلمی جامعی پیدا نمیکردم که اطلاعات کاملی از این ساز را در اختیار من قرار دهد و مطالب مدوّن، مستند و معتبری دربارة تاریخچه ساز سنتور، تکنیکهای نوازندگی، چگونگی کوک و دیگر مباحث مربوط به این ساز نمییافتم و همیشه از عدم وجود اطلاعات مبسوط درباره این ساز ناراحت بودم. این مولف افزود: کتابهای گوناگونی درباره تاریخچه، ساختار، تکنیک و شیوههای نوازندگی سازهای موسیقی کلاسیک غربی وجود دارد. بهعنوان مثال، درباره ساز فلوت کتابهای مستقلی(با عنوان آنتولوژی فلوت) نوشته شده و جنبههای مختلف این ساز مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین برای سازهایی چون ویولن و پیانو هم منابع تحقیقی مکتوب بسیاری وجود دارد، اما درباره جنبههای مختلف هریک از سازهای موسیقی ایرانی، به تفصیل و تفکیک، مطالب جامع و کاملی وجود ندارد و این خلاء پرنمیشود مگر توسط خود پژوهشگرانی که موسیقی ایرانی را میشناسند و بر سازهای آن اشراف دارند. وی در ادامه گفت: در گذشته کتابهای دیگری، چون ردیف میرزاعبدالله برای سنتور براساس اجرای مجید کیانی را نوشته بودم که در سال 84 توسط مؤسسه ماهور منتشر شد و از زمان انتشار بهعنوان یک منبع درسی مورد استفاده دانشجویان موسیقی قرار گرفته است. بعد از آن، کتاب ضربیهای حبیب سماعی براساس اجرای مجید کیانی را نگاشتم که در اسفند سال 88 منتشر شد و سپس کتاب بخشهایی از ردیف حبیب سماعی به روایت طلیعه کامران را که در آبان سال 88 توسط نشرعارف روانه بازار کتاب شد. منا در ادامه اظهارداشت: در تحقیقهایی که داشتم، خانم طلیعه کامران را که از شاگردان مستعد حبیب سماعی هستند، پیدا کردم. ایشان ازسال 1321 تا اواخر عمر حبیب سماعی به فراگیری سنتور نزد استاد پرداخته بود و درسهایی از ایشان گرفته بود که قسمتی از آنها را بیش از پنجاه سال قبل نت کرده بودند و اکنون در کتاب بخشهایی از ردیف حبیب سماعی درج شده است و قسمتهای دیگری از این ردیف را که توسط خانم کامران در دهه سی اجرا شده بود ولی نت نشده بود من گردآوری و نت نگاری کردم و همراه با مقدمهای شامل توضیح دربارة این مجموعه و شرح تشابهات و تمایزات آن نسبت به دیگر آثار منتشرشده صوتی و مکتوب درباره حبیب سماعی و سبک شناسی او نگاشتم و ارائه کردم. آخرین کتاب منتشرشده از من نیز کتاب مجموعه مقالات درباره سنتور است.
منا گفت : از حدود 12 سال پیش تحقیقاتی درباره ساز سنتور و جنبههای مختلف آن را آغاز کردم و متوجه شدم که از 60 سال پیش مقالاتی درباره سنتور نوشته شده است. به همین دلیل، تحقیقات خود را آغازکردم و در مدت 4 سال توانستم مجموع آثار و مقالات درباره این ساز را گرد آوری کنم. علاوه بر تحقیقات پراکنده، در این کتاب 6 مقاله تحقیقی به قلم خودم درباره ساز سنتور موجود است و در آنها به موضوعاتی اشاره شده است که برای اولینبار مطرح میشوند بهعنوان مثال، موضوعاتی چون "چپ دستی در نوازندگی سنتور" و تأثیر این پدیده در نوازندگی سنتور، " آموزش سنتور برای نابینایان" و معرفی تلاشهایی که دراینباره انجام شده، "تاریخچه مستند سنتور در ایران" و "روشی برای مرکب نوازی هفت دستگاه با سنتور" 9خرک" و همچنین مقالاتی از برخی کارشناسان ارشد دانشگاه در رشته نوازندگی ساز ایرانی برای اولینبار در این کتاب ارائه شده است. وی در ادامه متذکر شد : کتاب مجموعه مقالات درباره سنتور یک دایرهالمعارف درباره ساز سنتور است، اما به این دلیل آن را دایرهالمعارف نام نگذاشتم که دایرهالمعارف امروزه تعریف مشخصی دارد و معمولا بهصورت مدخل به مدخل برحسب الفبا و عموما با یک روش نگارش ثابت نوشته و ارائه میشود، اما این کتاب براساس موضوعات مربوط به ساز سنتور با طبقه بندی ساختاری و بهطور موضوعی نوشته شده است. شهاب منا در ادامه به مصاحبه با استادان سنتورنواز اشاره کرد و گفت: یکی از مباحث مربوط به ساز سنتور شیوههای نواختن آن است. همزمان با انجام تحقیقات خود درباره این ساز با استادان سنتورنواز تماس داشتم و هم درباره شرححال و سوابق نوازندگی آنها و هم درباره شیوه نوازندگی آنها در این ساز مصاحبه کردم که در کتاب دیگری به طور جداگانه ارائه خواهد شد. این پژوهشگر در پایان صحبتهای خود به جلد دوم مجموعه مقالات درباره سنتور اشاره کرد و گفت: این کتاب از ابتدا برای دو جلد نوشته شد که جلد اول آن به چاپ رسید و جلد دوم هم توسط انتشارات سورهمهر به زودی منتشر میشود. مباحث مربوط به جلد اول این کتاب بیشتر به مباحث تاریخی و نوازندگی سنتور میپردازد و روش ساخت این ساز در سه مقاله از استادانی چون ابوالحسن صبا، سیروس ساغری و یعقوب ثروین نیز مطرح شده است،اما در جلد دوم، بهطور تخصصی ساختار سنتور از جهت آکوستیک موسیقایی این ساز مورد بررسی قرار گرفته و به دنبال آن سیستمهای نگه دارنده کوک در سنتور، همچنین انواع طرحهایی که برای رفع محدودیتهای صوتی سنتور تاکنون مطرح شده مورد بحث قرار گرفته و در پایان هم مصاحبههایی با استادان سرشناس سازنده سنتور و روشهای ساخت این ساز ارائه شده است. چاپ اول جلد نخست کتاب مجموعه مقالات سنتور با سرفصلهای "کلیات"،"تاریخچه سنتور در جهان"، "گونههای مختلف سنتور در کشورهای شرق و غرب"، "تکنیکهای نوازندگی سنتور"، "کوکهای سنتور" (شامل کوکهای کلاسیک و ابداعی برای اجرای مرکبنوازی با سنتور)، "آموزش سنتور" ،"نت نویسی" و"روش ساخت سنتور" به تازگی از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
منبع:خبرگزاری مهر
|
همیشه در سخنرانی های بهمن رجبی، نقل قولها و اشعار احمد شاملو را میشنویم... رجبی بعد از مدتها سکوت در برنامه ای که برای بزرگداشت مقام شاعر معاصر احمد شاملو برگزار شده بود به نوازندگی و سخنرانی پرداخت. بهمن رجبی از دوستان قدیمی احمد شاملو بود و در زندگی و منش او هم میشود رد خط فکری احمد شاملو را دید.
رجبی با اینکه نوازنده ساز کوبه ای است، نزدیکترین دوست موسیقیدان شاملو بود. در واقع افکار مترقی رجبی او را در جایگاهی فراتر از دیگر نوازندگان تاریخ تنبک نوازی و سازهای کوبه ای قرار داده، او نه تنها یک روشنفکر در مسائل اجتماعی محسوب میشود، افکار او تاثیر عمیقی هم در موسیقی و هنرش داشته است.
بهمن رجبی در ماه های اخیر به فعالیت خود افزوده و در کنسرتی به همراهی گروه صنم، جسورانه نیمی از کنسرت را به اجرای قطعات نفس گیر خود پرداخت که این توانایی او در این سن، تحسین برانگیز است.
در سالگرد شاملو این شعر شاملو را تقدیم به بهمن رجبی و دوستداران این دو دوست میکنیم:
برای شما که عشق ِتان زندهگیست
شما که عشقِتان زندگیست
شما که خشمِتان مرگ است،
شما که تاباندهاید در یأسِ آسمانها
امیدِ ستارگان را
شما که به وجود آوردهاید سالیان را
قرون را
و مردانی زادهاید که نوشتهاند بر چوبهی دارها
یادگارها
و تاریخِ بزرگِ آینده را با امید
در بطنِ کوچکِ خود پروردهاید
و شما که پروردهاید فتح را
در زهدانِ شکست،
شما که عشقِتان زندگیست
شما که خشمِتان مرگست!
شما که برقِ ستارهی عشقید
در ظلمتِ بیحرارتِ قلبها
شما که سوزاندهاید جرقهی بوسه را
بر خاکسترِ تشنهی لبها
و به ما آموختهاید تحمل و قدرت را در شکنجهها
و در تعبها
و پاهای آبلهگون
با کفشهای گران
در جُستجوی عشقِ شما میکند عبور
بر راههای دور
و در اندیشهی شماست
مردی که زورقاش را میراند
بر آبِ دوردست
شما که عشقِتان زندگیست
شما که خشمِتان مرگ است!
شما که زیبایید تا مردان
زیبایی را بستایند
و هر مرد که به راهی میشتابد
جادوییِ نوشخندی از شماست
و هر مرد در آزادگیِ خویش
به زنجیرِ زرینِ عشقیست پایبست
شما که عشقِتان زندگیست
شما که خشمِتان مرگ است!
شما که روحِ زندگی هستید
و زندگی بی شما اجاقیست خاموش،
شما که نغمهیِ آغوشِ روحِتان
در گوشِ جانِ مرد فرحزاست،
شما که در سفرِ پُرهراسِ زندگی، مردان را
در آغوشِ خویش آرامش بخشیدهاید
و شما را پرستیده است هر مردِ خودپرست، ــ
عشقِتان را به ما دهید
شما که عشقِتان زندگیست!
و خشمِتان را به دشمنانِ ما
شما که خشمِتان مرگ است!
به گزارش خبرنگار مهر، محمد نوری که حدود یک سال درگیر بیماری سخت و بدخیم بود و برای چندمین بار در سه ماه گذشته در بیمارستان بستری شد امشب دارفانی را وداع گفت.
داود گنجه ای موسیقیدان پیشکسوت و قائم مقام خانه موسیقی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره زمان تشییع پیکر استاد نوری گفت: زمان دقیق تشییع پیکر استاد نوری به زودی اعلام خواهد شد.
وی ادامه داد: به احتمال زیاد پیکر استاد دوشنبه از مقابل تالار وحدت تشییع خواهد شد.
محمد نوری از خوانندگان مطرح و پرمخاطب دهه چهل که از همان اوان پا روی دنیا گذاشت در دهه نهم زندگیش، دنیا را با صدای ماندگار خود تنها گذاشت.
نوری در کنار تحصیل در رشته ادبیات زبان انگلیسی و رشته نمایش، آواز ایرانی را نزد اسماعیل مهرتاش آموخت. بعد از آن نزد اساتید هنرستان عالی موسیقی "سیروس شهردار" و "فریدون فرزانه" و"مصطفی پورتراب" رفت و از آنها تئوری موسیقی، سلفژ و نوازندگی پیانو را فراگرفت. آواز کلاسیک را نزد ئولین باغچه بان و فاخره صبا آموخته و شیوه آوازی خود را با تاثیر از استادانی چون حسین اصلانی، ناصر حسینی پیدا کرد و رفته رفته به شیوه منحصر به فرد خود دست یافت. شیوه ای که به سختی می توان آن را در زیر شاخه ای از شاخه هایی چون پاپ، کلاسیک و... گنجاند.
اجرای ترانه های مختلف محلی آذری ، گیلکی، شیرازی و... اوهمچون "جان مریم"، "شالیزار"،"واسونک"،"جمعه بازار" و... به لحاظ احساس و لهجه در نهایت زیبایی و استادی است.
نوری علی رغم تمامی این تواناییها و موقعیتهای هنری هیچگاه در پی مال اندوزی و بساز و بفروشی نرفت اما از سوی دیگر به لحاظ پایبندی به اخلاقیات و پرهیز از دروغ و فریب به جایگاه والایی در بین مخاطبان و در اجتماع دست یافت.
این چهره دوست داشتنی و متین چند سال پیش از سوی سازمان صدا و سیما به عنوان چهره ماندگار موسیقی انتخاب و معرفی شد.
اینک این مرد هنر و اخلاق و این اسطوره موسیقی مردمی که صدا و طنین دلنشینش روح و روان هر شنونده ای را نوازش می کند دنیا را ترک و به دیار باقی شتافت.
وبلاگ تحریر درگذشت این استاد بزرگ موسیقی را به جامعه هنری کشور تسلیت می گوید.
نفسم گرفت ازاین شهر، دراین حصار بشکن
در این حصـار جــــادویـــی، روزگــــار بـشـکن
به جـــنون صـلابـت صخــره کوهســار بشکن
تــوکـه تـرجــمـان صبــــحی بـه ترنـم و تــرانه
لــب زخــم دیـــده بگشـا، صـف انتظار بشکن
تو به آذرخشی این سایه دیــوســار بـشــکن
زبـــرون کـســـی نـیـایـد چـو به یاری تو، ابنجا
تو ز خــویـشـتـن بـرون آ، سـپــه تـتـار بشـکن
تو خود آفتاب خــود باش و طلسم کار بشکن
بسرای تا که هستی که سرودن است بودن
به تـرنـمــی دژ وحــشــت ایـن دیـار بــشـکـن
«استــــاد محـــمدرضــا شــفـیعی کـدکـنی»